Nauczyciel kontraktowy może rozpocząć staż na stopień nauczyciela mianowanego po przepracowaniu dwóch lat od dnia nadania stopnia nauczyciela kontraktowego (przez przepracowanie należy rozumieć okres zatrudnienia nauczyciela w szkole). Nauczyciel kontraktowy ma tym samym dwa lata na zaplanowanie własnego rozwoju zawodowego oraz działań, które będzie podejmował w celu doskonalenia warsztatu i metod pracy oraz podniesienia jakości pracy szkoły, w której jest zatrudniony.
Ustawą z dnia 15 lipca 2004 r. o zmianie ustawy Karta Nauczyciela oraz zmianie niektórych innych ustaw uchylono przepis obligujący nauczyciela kontraktowego do niezwłocznego rozpoczynania stażu na stopień nauczyciela mianowanego, po rygorem wygaśnięcia stosunku pracy w przypadku nieuzyskania tego stopnia w okresie 4 lat pracy w szkole. Nauczyciel kontraktowy podejmuje samodzielnie decyzję o ubieganiu się o stopień nauczyciela mianowanego.

 

W świetle art. 9b ust. 1 pkt 2 KN, warunkiem nadania stopnia nauczyciela mianowanego jest:

  • spełnianie wymagań kwalifikacyjnych;
  • odbycie stażu i uzyskanie pozytywnej oceny dorobku zawodowego nauczyciela;
  • zdanie egzaminu przed komisją egzaminacyjną.

Postępowanie na stopień nauczyciela mianowanego składa się z dwóch etapów:

  • I etap (szkolny) – w trakcie którego nauczyciel odbywa staż i uzyskuje ocenę dorobku zawodowego za okres stażu,
  • II etap (zewnętrzny) – postępowanie administracyjne rozpoczynane na wniosek nauczyciela skierowany do organu prowadzącego szkołę; w toku tego postępowania komisja egzaminacyjna - powołana przez organ prowadzący szkołę - ocenia spełnianie przez nauczyciela wymagań niezbędnych do uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego.

Od 1 września 2018 r. nowe zasady zatrudniania nauczycieli>>

W okresie stażu nauczyciel realizuje własny plan rozwoju zawodowego, zatwierdzony przez dyrektora szkoły a po zakończeniu stażu przedkłada dyrektorowi szkoły sprawozdanie z jego realizacji. Nauczyciel kontraktowy ma przydzielonego opiekuna stażu, którego zadaniem jest wspieranie nauczyciela w realizacji planu rozwoju zawodowego. Za okres stażu nauczyciel otrzymuje ocenę dorobku zawodowego. Po uzyskaniu pozytywnej oceny dorobku zawodowego nauczyciel składa wniosek do organu prowadzącego szkołę o podjęcie postępowania egzaminacyjnego na stopień nauczyciela mianowanego. Złożenie wniosku rozpoczyna drugi etap postępowania egzaminacyjnego, w którym nauczyciel zdaje egzamin przed komisją egzaminacyjną. Zdanie egzaminu jest warunkiem niezbędnym uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego. Nauczycielowi, który zdał egzamin przed komisją egzaminacyjną i spełnia pozostałe warunki, określone w art. 9b ust. 1 KN organ prowadzący szkołę wydaje decyzję o nadaniu stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego.


Warunki odbywania stażu

Warunki odbywania stażu są podobne jak w przypadku stażu na stopień nauczyciela kontraktowego, a więc:

  • staż oznacza okres zatrudnienia nauczyciela w wymiarze co najmniej ½ obowiązkowego wymiaru zajęć, rozpoczęty i realizowany w trybie i na zasadach określonych w przepisach rozdziału 3a ustawy,
  • warunkiem odbywania stażu jest zatrudnienie w wymiarze co najmniej ½ obowiązkowego wymiaru zajęć w jednej lub łącznie w kilku szkołach (art. 22 ust. 3 i 4 KN), nauczyciel odbywający staż musi być zatrudniony zgodnie z wymaganymi kwalifikacjami.


Inny niż w przypadku stażu na stopień nauczyciela kontraktowego jest wymiar stażu. Staż na stopień nauczyciela mianowanego trwa 2 lata i 9 miesięcy lub rok i 9 miesięcy – w przypadku nauczyciela posiadającego co najmniej stopień naukowy doktora. Zgodnie z przepisem art. 9c ust. 2 dyrektor szkoły może skrócić do roku i 9 miesięcy staż nauczycielowi kontraktowemu, który uzyskał stopień nauczyciela kontraktowego w trybie art. 9a ust. 3 KN. Zgodnie z ww. przepisem nauczyciele akademiccy legitymujący się co najmniej trzyletnim okresem pracy w szkole wyższej lub osoby posiadające co najmniej pięcioletni okres pracy i znaczący dorobek zawodowy uzyskują z dniem nawiązania stosunku pracy w szkole stopień nauczyciela kontraktowego.

Nauczyciel kontraktowy rozpoczyna staż z początkiem roku szkolnego, nie później niż w ciągu 14 dni od dnia rozpoczęcia zajęć, na swój wniosek skierowany do dyrektora szkoły. Jeżeli nauczyciel zostanie zatrudniony po upływie 14 dni od dnia rozpoczęcia roku szkolnego nie rozpoczyna stażu do końca tego roku szkolnego (art. 9d ust. 2 KN).
W przypadku nieobecności nauczyciela w pracy z powodu czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby, zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy lub urlopu innego niż urlop wypoczynkowy, trwającej nieprzerwanie dłużej niż miesiąc, staż ulega przedłużeniu o czas trwania tej nieobecności. W przypadku nieobecności dłuższej niż rok nauczyciel obowiązany jest do ponownego odbycia stażu w pełnym wymiarze (art. 9d ust. 5 KN).


Dyrektor szkoły ma bezpośredni wpływ na przebieg stażu nauczyciela kontraktowego:

  • przydziela opiekuna stażu,
  • zatwierdza plan rozwoju zawodowego nauczyciela,
  • wystawia ocenę dorobku zawodowego za okres stażu, a następnie
  • wchodzi w skład komisji egzaminacyjnej, która ocenia spełnianie przez nauczyciela wymagań niezbędnych do uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego.

Dyrektor szkoły zapewnia prawidłowy przebieg stażu. Szczegółowe obowiązki dyrektora względem nauczyciela odbywającego staż określają przepisy § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 1 grudnia 2004 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz. U. Nr 260, poz. 2593) - dalej r.u.s.a.z.

Dyrektor szkoły zapewnia nauczycielowi odbywającemu staż niezbędne warunki do:

  1. obserwacji zajęć dydaktycznych, wychowawczych oraz innych prowadzonych w szkole, z uwzględnieniem zajęć prowadzonych przez nauczyciela tego samego przedmiotu lub rodzaju zajęć w tej samej lub innej szkole,
  2. udziału w formach kształcenia ustawicznego, jeżeli wynika to z zatwierdzonego planu rozwoju zawodowego i potrzeb szkoły,
  3. Zorzystania z pomocy merytorycznej i metodycznej poradni psychologiczno – pedagogicznej lub innych placówek i instytucji oświatowych.

Podobnie jak w przypadku nauczyciela kontraktowego dyrektor szkoły przydziela, spośród nauczycieli mianowanych lub dyplomowanych, opiekuna stażu, którego zadaniem jest:

  • udzielanie nauczycielowi kontraktowemu pomocy, w szczególności w przygotowaniu i realizacji w okresie stażu planu rozwoju zawodowego nauczyciela, oraz
  • opracowanie projektu oceny dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu.

Do zadań opiekuna stażu należy również:

  • pomaganie nauczycielowi w dokonaniu zmian w projekcie planu rozwoju zawodowego zgodnie z zaleceniami dyrektora szkoły,
  • udzielanie nauczycielowi wskazówek związanych ze zmianą planu rozwoju zawodowego w trakcie trwania stażu, zgodnie z zaleceniami dyrektora szkoły,
  • omawianie z nauczycielem prowadzonych lub obserwowanych zajęć,
  • wspieranie nauczyciela w okresie realizacji planu rozwoju zawodowego, w rozwiązywaniu problemów edukacyjnych, wychowawczych lub innych.


Opiekun stażu opracowuje projekt oceny dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu i przedstawia go dyrektorowi szkoły w terminie nie dłuższym niż 14 dni od dnia zakończenia stażu przez nauczyciela.
W szczególnie uzasadnionych przypadkach, w trakcie trwania stażu dyrektor szkoły może zmienić nauczycielowi opiekuna stażu.

Plan rozwoju zawodowego nauczyciela

W okresie stażu nauczyciel kontraktowy realizuje własny plan rozwoju zawodowego zatwierdzony przez dyrektora szkoły, uwzględniający wymagania określone w przepisach § 7 ust. 1 r.u.s.a.z. W świetle ww. przepisu nauczyciel kontraktowy ubiegający się o awans na stopień nauczyciela mianowanego w okresie odbywania stażu powinien w szczególności:

  1. uczestniczyć w pracach organów szkoły związanych z realizacją zadań edukacyjnych, wychowawczych i opiekuńczych lub innych wynikających ze statutu oraz potrzeb szkoły i środowiska lokalnego,
  2. pogłębiać wiedzę i umiejętności zawodowe, samodzielnie lub przez udział w różnych formach kształcenia ustawicznego,
  3. poznawać przepisy dotyczące systemu oświaty, a w przypadku nauczycieli, o których mowa w art. 1 ust. 1 pkt 2 i ust. 1a KN – przepisy dotyczące pomocy społecznej lub postępowania w sprawach nieletnich, w zakresie funkcjonowania szkoły

- z uwzględnieniem specyfiki typu i rodzaju szkoły, w której odbywa staż.
Przepisy w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego nie określają formy planu rozwoju zawodowego nauczyciela na okres stażu. Dlatego dopuszczalne są różne rozwiązania. Forma planu rozwoju zawodowego nauczyciela może być dowolna, natomiast treść musi odpowiadać wymogom określonym w przepisach rozporządzenia, tj. uwzględniać zadania, które nauczyciel powinien realizować w okresie stażu. Nauczyciel kontraktowy, projekt planu rozwoju zawodowego załącza do wniosku o rozpoczęcie stażu skierowanego do dyrektora szkoły. Plan powinien być prosty i przejrzysty, pamiętajmy że jest on również narzędziem pomocnym w realizacji zadań przewidzianych przepisami rozporządzenia. Ponieważ planujemy pracę na dosyć długi okres czasu, trwający z reguły 2 lata i 9 miesięcy, musi to być narzędzie użyteczne. Dlatego najczęściej nauczyciele sporządzają plany w formie tabeli, w której odnotowuje się przede wszystkim nazwę zadania, termin realizacji i uwagi dotyczące przebiegu realizacji zadania.


Dyrektor szkoły zatwierdza projekt planu rozwoju zawodowego nauczyciela w ciągu 30 dni od dnia rozpoczęcia zajęć, lub zwraca go nauczycielowi do poprawy ze wskazaniem, w formie pisemnej, zakresu niezbędnych zmian. Dyrektor sprawdza w szczególności, czy przedłożony przez nauczyciela plan rozwoju zawodowego jest zgodny z potrzebami szkoły oraz środowiska lokalnego oraz, czy uwzględnia obowiązki i wymagania niezbędne do uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego. Ocenia również, czy zapisane przez nauczyciela przedsięwzięcia będą pożyteczne zarówno dla szkoły, jak i dla indywidualnego rozwoju zawodowego nauczyciela kontraktowego oraz, czy ich realizacja jest realna.


Dyrektor może zwrócić nauczycielowi plan rozwoju do poprawy i zobowiązać go do naniesienia niezbędnych zmian. Takie zobowiązanie powinno mieć charakter pisemny. Dyrektor powinien precyzyjnie wskazać zakres niezbędnych zmian, jaki nauczyciel ma wprowadzić do swojego planu rozwoju. Nauczyciel obowiązany jest niezwłocznie poprawić projekt planu rozwoju zawodowego zgodnie z zaleceniami dyrektora szkoły i ponownie przedłożyć projekt dyrektorowi szkoły. W szczególnie uzasadnionych przypadkach, w trakcie trwania stażu dyrektor szkoły może pisemnie zobowiązać nauczyciela do korekty planu rozwoju zawodowego. Nauczyciel, również może wprowadzać zmiany w planie rozwoju zawodowego, w czasie trwania stażu, ale jedynie za zgodą dyrektora szkoły.
W terminie 30 dni od dnia zakończenia stażu nauczyciel składa dyrektorowi sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego. Podobnie jak w przypadku planu rozwoju zawodowego nauczyciela na okres stażu, przepisy nie określają również formy sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego. Stąd też wybór formy sprawozdania należy do nauczyciela. Bezsporne jest natomiast, że w sprawozdaniu z realizacji planu rozwoju zawodowego nauczyciel powinien wykazać działania podejmowane w trakcie stażu, sposób ich realizacji oraz efekty tych działań. Do napisania sprawozdania najlepiej przygotowywać się podczas całego stażu. Dlatego dobrze jest dokumentować w trakcie trwania stażu realizację poszczególnych zadań. Jeśli sprawozdanie powstaje przeze cały czas trwania stażu, nie mamy problemów z dotrzymaniem terminu złożenia sprawozdania.

 

Ocena dorobku zawodowego nauczyciela

Zgodnie z art. 9c ust. 6 KN, ocenę dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu ustala, w terminie nie dłuższym niż 21 dni od dnia złożenia sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego, dyrektor szkoły:

  • z uwzględnieniem stopnia realizacji planu rozwoju zawodowego nauczyciela, oraz
  • po zapoznaniu się z projektem oceny opracowanym przez opiekuna stażu i po zasięgnięciu opinii rady rodziców.

Rada rodziców powinna przedstawić swoją opinię w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o dokonywanej ocenie dorobku zawodowego nauczyciela. Jeżeli rada rodziców nie przedstawi swojej opinii w przewidzianym terminie dyrektor dokonuje oceny bez tej opinii.

 

ZNP nie będzie opiniować nieskonsultowanych regulaminów oceniania>>


Ocena dorobku zawodowego nauczyciela może być pozytywna lub negatywna (art. 9c ust. 8 KN). Ocena musi być sporządzona na piśmie i zawierać uzasadnienie oraz pouczenie o możliwości wniesienia odwołania. W uzasadnieniu oceny dyrektor szkoły powinien w szczególności odnieść się do stopnia realizacji planu rozwoju zawodowego nauczyciela. Niezwykle ważne jest uzasadnienie oceny dorobku zawodowego za okres stażu. Uzasadnienie pozytywnej oceny powinno zawierać informacje o efektach realizacji planu rozwoju zawodowego oraz korzyściach odniesionych przez szkołę. Również w przypadku negatywnej oceny, uzasadnienie jest istotne. Daje nauczycielowi szansę zrozumienia, jakie błędy popełnił podczas stażu, dlaczego staż zakończył się niepowodzeniem. Pamiętajmy, że od negatywnej oceny dorobku zawodowego za okres stażu przysługuje nauczycielowi odwołanie. Przy rozpatrywaniu odwołania przez organ nadzoru pedagogicznego argumenty zawarte w uzasadnieniu oceny mogą mieć decydujące znaczenie przy sformułowaniu ostatecznej oceny.


Od oceny dorobku zawodowego nauczyciel może się odwołać do organu sprawującego nadzór pedagogiczny (art. 9c ust. 9 KN). Odwołanie od oceny dorobku zawodowego za okres stażu nauczyciel składa w terminie 14 dni od dnia otrzymania oceny. Organ sprawujący nadzór pedagogiczny rozpatruje odwołanie w terminie 21 dni. Ocena dorobku zawodowego nauczyciela ustalona przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny jest ostateczna. W przypadku niedotrzymania przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny terminu rozpatrzenia odwołania od oceny dorobku zawodowego, nauczyciel może złożyć wniosek o podjęcie postępowania egzaminacyjnego i będzie dopuszczony do egzaminu. W przypadku, gdy ostateczna ocena dorobku zawodowego nauczyciela, ustalona przez organ prowadzący jest negatywna, ponowna ocena dorobku może być dokonana po odbyciu, na wniosek nauczyciela i za zgodą dyrektora szkoły, jednego dodatkowego stażu w wymiarze 9 miesięcy.