Podstawowym celem zasiłku macierzyńskiego jest zrekompensowanie utraconego wynagrodzenia za pracę oraz zapewnienie środków utrzymania w okresie niezdolności do pracy wywołanej macierzyństwem. W orzecznictwie wskazuje się, że celem tego zasiłku jest zapewnienie środków utrzymania w miejsce utraconych zarobków z powodu powstrzymania się od pracy w okresie okołoporodowym, w związku z przyjściem na świat dziecka i koniecznością jego pielęgnacji przez pierwsze miesiące życia, jak również sprawowania opieki nad małym dzieckiem przyjętym na wychowanie. Wskazuje się, że stanowi on narzędzie polityki pronatalnej (zob. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 9 października 2019 r., sygn. akt IV SA/Wr 237/19).

W praktyce pojawiają się wątpliwości co do uwzględniania nauczycielskiego dodatku za wysługę lat przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego.

Dodatek za wysługę lat zależy od stażu pracy

Kwestia dodatku za wysługę lat dla nauczycieli została uregulowana przez ustawodawcę w przepisach ustawy z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela. Zgodnie z art. 33 ust. 1 tej ustawy, nauczycielom przysługuje dodatek za wysługę lat, w wysokości 1 proc. wynagrodzenia zasadniczego za każdy rok pracy, wypłacany w okresach miesięcznych poczynając od czwartego roku pracy, z tym że dodatek ten nie może przekroczyć 20 proc. wynagrodzenia zasadniczego. Warto zwrócić uwagę, że użyte sformułowanie "od czwartego roku pracy" dotyczy nie tylko pracy nauczycielskiej, ale całego stażu pracy, jeśli tylko mieści się on w ramach wynikających z rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy.

Komu przysługuje zasiłek macierzyński 

Na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej jako: ustawa), zasiłek macierzyński przysługuje między innymi ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego:

1. urodziła dziecko;
2. przyjęła na wychowanie dziecko w wieku do 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - do 10 roku życia, i wystąpiła do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia;
3. przyjęła na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, dziecko w wieku do 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - do 10 roku życia.

Zgodnie z art. 31 ust. 1 ustawy, miesięczny zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz okres urlopu ojcowskiego wynosi 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Art. 36 ww. ustawy stanowi zaś, że podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Na mocy art. 47 ustawy, art. 36 znajduje odpowiednie zastosowanie przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego. 

Czytaj także: Zasiłki macierzyńskie bez podatku >>>

Kiedy dodatek za wysługę lat ma znaczenie dla wymiaru zasiłku 

Na podstawie art. 41 ust. 1 ustawy, przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania tego zasiłku zgodnie z postanowieniami układów zbiorowych pracy lub przepisami o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego zasiłku. Chodzi więc o składniki wynagrodzenia, które należą się świadczeniobiorcy w okresie pobierania zasiłku. Pod warunkiem jednak, że są one w rzeczywistości wypłacane za okres pobierania tego świadczenia. Tym samym przepis ten zakłada konieczność badania, czy dany składnik wynagrodzenia został faktycznie wypłacony. Jeśli mimo zachowania prawa do niego w okresie niezdolności do pracy, dodatek za wysługę lat nie został faktycznie wypłacony, składnik ten należy uwzględnić w podstawie wymiaru zasiłku. Na mocy art. 47 ustawy, art. 41 znajduje odpowiednie zastosowanie przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego. 

Świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Komentarz

Karolina Stopka

Sprawdź  

Dodatek powinien być uwzględniony w wymiarze zasiłku

Należy zwrócić uwagę, że art. 33 ustawy Karta Nauczyciela nie określa, czy dodatek za wysługę lat dla nauczyciela należy pomniejszyć za okres nieobecności nauczyciela w pracy z powodu choroby. Jednocześnie w sądownictwie administracyjnym wskazuje się, że w regulaminie wynagradzania nauczycieli nie można przesądzać, czy dany dodatek należy się za czas zwolnienia chorobowego, czy nie (zob. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 4 grudnia 2008 r., sygn. akt IV SA/Wr 440/08). Tym samym nie ma regulacji, które zakładałyby zachowanie prawa do dodatku za wysługę lat w trakcie pobierania zasiłku macierzyńskiego. Oznacza to, że dodatek ten powinien być uwzględniony w podstawie wymiaru tego zasiłku, pod warunkiem, że pracodawca nie wypłaca go za okres pobytu na tym świadczeniu.