W związku z przygotowywaniem arkusza organizacyjnego na nowy rok szkolny, dyrektor szkoły zamierza zwolnić nauczyciela zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.) - dalej KN. Nauczyciel ten posiada 30 letni staż pracy w zawodzie i 56 lat.
W takim przypadku czy można zwolnić nauczyciela, czy jest on już w okresie ochronnym?

Zgodnie z art. 20 ust. 1 KN , dyrektor szkoły w razie:
1) całkowitej likwidacji szkoły rozwiązuje z nauczycielem stosunek pracy;
2) częściowej likwidacji szkoły albo w razie zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć rozwiązuje z nim stosunek pracy lub, na wniosek nauczyciela, przenosi go w stan nieczynny. Nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowania może wyrazić zgodę na ograniczenie zatrudnienia.
Nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania, z którym rozwiązano stosunek pracy z przyczyn określonych wyżej, przysługuje odprawa w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Rozwiązanie stosunku pracy w takim przypadku następuje z końcem roku szkolnego po uprzednim trzymiesięcznym wypowiedzeniu.
Odprawa w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego przysługuje nauczycielowi z powodu rozwiązania z nim stosunku pracy. Nie ma przy tym znaczenia, czy nauczyciel zrezygnował z propozycji ograniczenia etatu, czy też, po rozwiązaniu stosunku pracy zostanie ponownie zatrudniony w tej samej szkole. Jednocześnie należy pamiętać, że okres wypowiedzenia wynoszący 3 miesiące jest w tym przypadku wymagany przepisami prawa, więc nie można nie wypłacić odprawy tylko dlatego, że dokonano zakończenia stosunku pracy zgodnie z przepisami prawa.
W myśl z kolei art. 91c ust. 1 KN w zakresie spraw wynikających ze stosunku pracy, które nie są uregulowane przepisami KN, zastosowanie znajdują przepisy ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) - dalej k.p. To właśnie przepisy k.p., konkretnie zaś art. 39, przewidują ochronę przed wypowiedzeniem pracowników w okresie przedemerytalnym. W analizowanym przypadku należy zastanowić się czy wspomniana regulacja może zostać wykorzystana w przypadku rozwiązania stosunku pracy będącego następstwem zmniejszenia liczby oddziałów w szkole. Wymaga to stwierdzenia, czy regulacja z art. 20 KN ma charakter zupełny, czy też należy posiłkować się przepisami k.p., jako uzupełniającymi regulacje KN.@page_break@

Ku pierwszemu z ww. stanowisk skłonił się Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 7 grudnia 2006 r. (uchwała SN z dnia 7 grudnia 2006 r. I PZP 4/06). Sąd orzekł, nawiązując do art. 41 k.p., że w sytuacji gdy pracownika chroni się przed wypowiedzeniem umowy o pracę, ochrona nie dotyczy pozaumownych stosunków pracy, w tym stosunku pracy na podstawie mianowania. Do nauczyciela mianowanego, zdaniem SN, nie ma zastosowania także regulacja art. 39 k.p.
Ku drugiemu z wymienionych stanowisk skłania się Barański (Barański, Szymańska, Rozwadowska- Skrzeczyńska, Ustawa Karta Nauczyciela. Komentarz, Warszawa 2009), którego zdaniem art. 39 k.p. znajduje zastosowanie w sytuacji rozwiązywania stosunku pracy w oparciu o przesłanki wskazane w art. 20 KN , ponieważ KN nie zawiera regulacji dotyczących ochrony trwałości zatrudnienia.
Choć trudno zgodzić się z poglądem SN, jakoby art. 39 k.p. nie znajdował zastosowania do nauczycieli zatrudnionych na podstawie mianowania, za słuszne należy uznać twierdzenie, iż w warunkach, o których mowa w art. 20 KN, regulacje ochronne z k.p. nie znajdą zastosowania. Należy zauważyć, że przewidziana w art. 20 KN możliwość rozwiązania stosunku pracy ma charakter szczególny, możliwość taka podyktowana jest bowiem trudną sytuacją pracodawcy, który na ogół zmuszony jest dokonać redukcji zatrudnienia. Wydaje się, że o zwolnieniu powinny wówczas decydować możliwie obiektywne przesłanki, tj. kwalifikacje nauczyciela czy też jego sytuacja materialna.
Przyjęcie aprobującego stanowiska w sprawie obowiązywania przepisów ochronnych z k.p. w warunkach, o których mowa w art. 20 KN uniemożliwiałoby niekiedy zastosowanie takich obiektywnych kryteriów. W zaistniałej sytuacji należy zatem posłużyć się jednolitymi kryteriami, które usprawiedliwiają rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem o niższych kwalifikacjach, obniżonej sprawności zawodowej czy zdrowotnej pracodawcy. Wobec powyższego należy przyjąć pogląd Sądu Najwyższego o nieobowiązywaniu w stosunku do nauczycieli mianowanych art. 39 k.p. W takiej sytuacji jak najbardziej można zwolnić nauczyciela na podstawie art. 20 KN za odprawą.

Polecamy: Przed sporządzeniem arkusza organizacyjnego szkoły dyrektor powinien zebrać potrzebne dane