Zgodnie z art. 282b § 1 o.p. organy podatkowe zawiadamiają go już o samym zamiarze takich działań (wyjątki od tego obowiązku wymienia art. 282c § 1 o.p.). Rozpoczęcie postępowania, do którego dochodzi przez doręczenie kontrolowanemu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli oraz okazanie legitymacji służbowej, może nastąpić nie wcześniej niż po upływie siedmiu dni (chyba że podmiot kontrolowany wyrazi pisemną zgodę na podjęcie działań przed upływem tego terminu) i nie później niż przed upływem 30 dni od doręczenia zawiadomienia o zamiarze kontroli. Jeżeli kontrola nie zostanie wszczęta w tym terminie, by móc ją rozpocząć, konieczne jest ponowne zawiadomienie. Warto zaznaczyć, że samo zawiadomienie nie powoduje jeszcze, iż kontrola faktycznie się odbędzie. Nie można bowiem wykluczyć, że po jego doręczeniu zaistnieją okoliczności uzasadniające odstąpienie od przeprowadzenia czynności kontrolnych.
Kontrola podatkowa jest przeprowadzana na podstawie imiennego upoważnienia udzielonego pracownikom urzędu skarbowego, urzędu celnego, urzędu gminy (miasta), starostwa, urzędu marszałkowskiego lub urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych przez organ podatkowy, a więc odpowiednio przez naczelnika urzędu skarbowego, naczelnika urzędu celnego, wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starostę, marszałka województwa i ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Uwaga! Kontrola może zostać przeprowadzona tylko i wyłącznie za okazaniem upoważnienia odpowiadającego wzorowi określonemu w rozporządzeniu Ministra Finansów z 2.12.2011 r. w sprawie wzoru imiennego upoważnienia do przeprowadzenia kontroli podatkowej (Dz. U. Nr 274, poz. 1619). Jest to istotne chociażby ze względu na zakres postępowania kontrolnego, który nie może wykraczać poza wskazany w upoważnieniu.
Czynności kontrolnych dokonuje się w obecności kontrolowanego lub osoby przez niego wskazanej, czyli w przypadku placówki oświatowej w obecności jej dyrektora lub osoby przez niego upoważnionej, którą co do zasady może być każdy pracownik, chyba że kontrolowany na piśmie zrezygnuje z tego prawa. Czynności prowadzone są w siedzibie kontrolowanego, w innym miejscu przechowywania dokumentacji oraz w miejscach związanych z prowadzoną przez niego działalnością i w godzinach jej prowadzenia. Mogą również zostać przeprowadzone w siedzibie organu podatkowego.
Kontrolujący ma prawo – oczywiście w ramach udzielonego upoważnienia – podjąć wszelkie działania zmierzające do osiągnięcia celu kontroli. Zależeć będą więc one np. od rodzaju podatków objętych kontrolą i od jej zakresu. Do podstawowych uprawnień należy wgląd do akt, ksiąg i wszelkiego rodzaju dokumentów związanych z przedmiotem kontroli, ale również legitymowanie kontrolowanego w celu ustalenia jego tożsamości, prawo przesłuchania świadków, kontrolowanego czy też wstępu do pomieszczeń.
Wyniki kontroli w szkole pomogą zaplanować skuteczne działania>>
Z powyższymi uprawnieniami związane są obowiązki kontrolowanego. W szczególności jest on zobowiązany w wyznaczonym terminie udzielać wszelkich wyjaśnień dotyczących przedmiotu kontroli, dostarczać żądane dokumenty oraz zapewnić kontrolującemu warunki do pracy (w miarę możliwości samodzielne pomieszczenie i miejsce do przechowywania dokumentów). Ponadto osoby upoważnione do reprezentowania kontrolowanego lub prowadzenia jego spraw, pracownicy oraz osoby współdziałające z kontrolowanym są obowiązane udzielać wyjaśnień dotyczących przedmiotu kontroli w zakresie wynikającym z wykonywanych czynności lub zadań. Warto zaznaczyć, że dla zapewnienia współpracy przewidziane zostały sankcje wobec kontrolowanego za uniemożliwianie lub utrudnianie realizacji uprawnień kontrolującego. Wynikają one z art. 83 ustawy z 10.09.1999 r. – Kodeks karny skarbowy (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 186 ze zm.) oraz z art. 262 o.p.
Z przebiegu kontroli sporządza się protokół. Powinien on zawierać w szczególności:
– oznaczenie podmiotu kontrolowanego,
– wskazanie osób kontrolujących,
– określenie przedmiotu i zakresu kontroli,
– wskazanie miejsca i czasu przeprowadzenia kontroli,
– opis dokonanych ustaleń faktycznych,
– dokumentację dotyczącą przeprowadzonych dowodów,
– ocenę prawną sprawy będącej przedmiotem kontroli,
– pouczenie o prawie złożenia zastrzeżeń lub wyjaśnień oraz korekty deklaracji,
– pouczenie o obowiązku zawiadomienia organu podatkowego przez kontrolowanego o każdej zmianie swojego adresu w ciągu sześciu miesięcy od dnia zakończenia kontroli podatkowej, jeżeli w jej toku ujawniono nieprawidłowości, oraz o skutkach niedopełnienia tego obowiązku.
Kontrolowany ma prawo zakwestionować wyniki kontroli. Jeżeli nie zgadza się z ustaleniami protokołu, może w terminie 14 dni od dnia jego doręczenia przedstawić zastrzeżenia lub wyjaśnienia. Wraz z nimi powinien zaprezentować stosowne wnioski dowodowe na potwierdzenie swoich twierdzeń.
Protokół kontroli nie stanowi rozstrzygnięcia konkretnej sprawy podatkowej, a jedynie zawiera ustalenia, czy podmiot kontrolowany prawidłowo wywiązuje się z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego. W razie stwierdzenia nieprawidłowości w tym zakresie kontrolowany może sam je usunąć (składając stosowne deklaracje, dokonując korekty już złożonych czy też wpłacając należny podatek). Natomiast w przypadku braku inicjatywy w tym zakresie organ podatkowy może wszcząć postępowanie podatkowe zmierzające do władczego uregulowania wykazanych nieprawidłowości, w ramach którego wszelkie dowody zebrane zgodnie z prawem w toku kontroli włącza się do materiału dowodowego gromadzonego w toku postępowania podatkowego.
Ocena pracy dyrektora zależy od wyników kontroli>>
Więcej na ten temat w "Dyrektorze Szkoły" nr 3/2015>>