Otrzymałam od nauczyciela mojej szkoły podanie o zaliczeniu do stażu pracy okresu pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym w charakterze domownika. Do podania dołączył kserokopie oświadczenia wnioskodawcy w sprawie braku dokumentów potwierdzających okres pracy wspólnie z rodzicami. Urząd gminy w miejscowości, w której mieszkał po ukończeniu 16. roku życia nie prowadzi ewidencji odnośnie pracy jego w gospodarstwie rolnym rodziców. Pracownik urzędu gminy stwierdził tylko własnoręczność jego podpisu. Do podania dołączył także kserokopie zeznań dwóch świadków w sprawie emerytalno-rentowej, w których opisano pracę nauczyciela wspólnie z rodzicami w charakterze rolnika w pełnym wymiarze. Zeznania świadków są także opatrzone podpisem i pieczątką pracownika urzędu gminy, potwierdzającego podpisy świadków. Załączone są również zaświadczenia o zameldowaniu nauczyciela i świadków w miejscowości, w której położone jest gospodarstwo rolne oraz zaświadczenie starostwa, że gospodarstwo rodziców nauczyciela jest wpisane do ewidencji gruntów urzędu. Jako właścicieli gospodarstwa rolnego starostwo wskazało rodziców nauczyciela.

  • Czy w tej sytuacji mogę doliczyć okres pracy w charakterze domownika do stażu pracy nauczyciela?

 

Okres pracy w gospodarstwie rolnym można wliczyć do stażu pracy pracownika, jeśli spełnione są warunki określone w ustawie, a w szczególności dotyczące pracy w gospodarstwie rolnym w charakterze domownika. Okres pracy w gospodarstwie rolnym powinien być poświadczony zaświadczeniem wydanym przez właściwy urząd gminy lub zeznaniami świadków.

 

Dodatek za wysługę lat dla nauczyciela

Nauczycielom dodatek za wysługę lat przysługuje w wysokości 1% wynagrodzenia zasadniczego za każdy rok pracy poczynając od czwartego roku pracy, art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.). Do okresów pracy uprawniających do dodatku za wysługę lat nauczyciela wlicza się okresy poprzedniego zatrudnienia we wszystkich zakładach pracy oraz inne udowodnione okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze, § 7 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r. sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (Dz. U. Nr 22, poz. 181 z późn. zm.). Podobnie jest w przypadku okresów pracy zaliczanych do nagrody jubileuszowej.

Praca w gospodarstwie rolnym

W przypadku innych zaliczanych okresów odrębne przepisy prawa wskazują wprost jako zaliczane do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze oraz określają sposób dokumentowania tych okresów i zasady ich zaliczania. Takim szczególnym okresem wliczanym na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz. U. Nr 54, poz. 310) - dalej u.o.p.i.g. jest okres pracy w gospodarstwie rolnym. Okres tej pracy można wliczyć do okresów uprawniających do dodatku za wysługę lat wyłącznie po spełnieniu warunków określonych w ustawie. Okres pracy w gospodarstwie rolnym powinien być ponadto odpowiednio poświadczony. Nie każda zatem praca w gospodarstwie rolnym wliczana jest do uprawnień pracowniczych. Podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 kwietnia 2006 (wyrok SN z dnia 7 kwietnia 2006 r. I PK 160/05) – ustawa zobowiązuje pracodawcę do zaliczenia niektórych okresów pracy rolniczej. Pracownik musi ściśle wypełnić podane w ustawie warunki inaczej nie można zaliczyć mu do stażu pracy danego okresu pracy rolniczej.
Do uprawnień pracowniczych wynikających ze stosunku pracy wlicza się zatem na mocy ustawy:

  1. okresy prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie, prowadzonym przez współmałżonka,
  2. przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy po ukończeniu 16 roku życia w gospodarstwie rolnym prowadzonym przez rodziców lub teściów, poprzedzające objęcie tego gospodarstwa i rozpoczęcie jego prowadzenia osobiście lub wraz ze współmałżonkiem,
  3. przypadające po dniu 31 grudnia 1982 r. okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym w charakterze domownika w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin.

W przypadku pracownika, o którym mowa w pytaniu, mamy do czynienia z sytuacją podaną w 3 ustawy.

Możliwość zaliczenia określonego okresu pracy, świadczonej w gospodarstwie rolnym w charakterze domownika, należy oceniać w świetle przepisów dotyczących ubezpieczenia społecznego rolników obowiązujących w okresie, w którym praca ta była wykonywana.
Przez domownika należy rozumieć, stosownie do art. 6 pkt 2 ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 z późn. zm.), osobę bliską rolnikowi, która spełnia następujące warunki:

  • ukończyła 16 lat,
  • pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie,
  • stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.

Ponadto do 1991 r. obowiązywały przepisy ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (Dz. U. Nr 24, poz. 133 z późn. zm.) - dalej u.u.s.r., zgodnie z którą za domownika uważni byli członkowie rodziny rolnika i inne osoby pracujące w gospodarstwie rolnym, jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z rolnikiem, ukończyły 16 lat, nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia na podstawie innych przepisów, a ponadto praca w gospodarstwie rolnym stanowiła ich główne źródło utrzymania ( art. 2 pkt 2 u.u.s.r.). Zgodnie z § 2 rozporządzenia wykonawczego do u.u.s.r. - rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 marca 1983 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (Dz. U. z 1988 r. Nr 2, poz. 10 z późn. zm.) praca domownika w gospodarstwie rolnym nie stanowi głównego źródła utrzymania, jeżeli domownik kształci się w szkole ponadpodstawowej lub wyższej. Przyjmuje się, iż osoba ucząca się w szkole nie mogła świadczyć stale pracy w gospodarstwie rolnym rodziców i tym samym nie spełnia ustawowej definicji domownika.
Okres pracy w gospodarstwie rolnym powinien być poświadczony zaświadczeniem wydanym przez właściwy urząd gminy. Jeśli urząd gminy nie może potwierdzić pracy w gospodarstwie rolnym to pracownik posiada możliwość udokumentowania pracy w gospodarstwie rolnym rodziców zeznaniami świadków. Zeznania te mogą być odebrane przez pracownika urzędu gminy. Pracownik może przedstawiać również inne dowody na okoliczność pracy w gospodarstwie w charakterze domownika. Przepisy ustawy nie wymagają zatem od osoby zainteresowanej przedkładania pracodawcy innych dokumentów potwierdzających okresy jej pracy w gospodarstwie rolnym.
Niezależnie od powyższego należy mieć na uwadze, iż każdy przypadek pracy w gospodarstwie rolnym powinien zostać rozpatrzony indywidualnie przez pracodawcę z uwzględnieniem wszystkich okoliczności (np. wieku osoby, wykonywanych czynności, nauki, liczy domowników itp.). Podobnie wypowiedział się Sąd Apelacyjny w wyroku z dnia 21 lutego 1995 r. (wyrok SA z dnia 21 lutego 1995 r. III Aur 3/95). Ostateczną decyzję podejmuje zawsze pracodawca. Oceny powyższego dokonuje pracodawca na podstawie przedstawionych przez nauczyciela dokumentów i informacji.