Obniżenie wieku emerytalnego ponownie do poziomu 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn spowodowało, że np. mężczyzna, który przekroczył 65. rok życia, jeszcze we wrześniu nie miał prawa do emerytury na zasadach ogólnych, a nagle w październiku to prawo nabył. To sytuacja niekorzystna dla tych nauczycieli, którzy nie zamierzali przechodzić na emeryturę na zasadach ogólnych, a przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego chcieli skorzystać z korzystniejszej emerytury bez względu na wiek.

Przypomnijmy, że art. 88 KN przyznaje prawo do przejścia na wcześniejszą emeryturę tym nauczycielom, którzy legitymują się 30-letnim okresem zatrudnienia, w tym mają udokumentowane 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze (w przypadku nauczycieli szkół, placówek, zakładów specjalnych oraz zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich jest to 25-letni okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze w szkolnictwie specjalnym). Osoby te mogą – po rozwiązaniu na swój wniosek stosunku pracy – przejść na emeryturę. Zgodnie z art. 86 KN nauczyciel zaliczany jest do pracowników wykonujących pracę w szczególnym charakterze, przy czym do owych wymaganych 20 lat zalicza się tylko okres pracy w wymiarze co najmniej połowy obowiązkowego wymiaru zajęć.
Prawo do emerytury bez względu na wiek przysługuje więc nauczycielom, którzy pracują w tym zawodzie co najmniej 20 lat, a łącznie przepracowali 30 lat. Uprawnienie do wcześniejszej emerytury zostało jednak przez ustawodawcę ograniczone w zależności od daty urodzenia, bowiem zgodnie z art. 88 ust. 2a KN nauczyciele urodzeni po 31.12.1948 r., a przed 1.01.1969 r. zachowują prawo do przejścia na emeryturę bez względu na wiek, jeżeli:
a)    spełnili warunki dotyczące okresów zatrudnienia w ciągu 10 lat od dnia wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, czyli do 31.12.2008 r.;
b)    nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, na dochody budżetu państwa.
Nauczyciele, którzy nabyli prawo do emerytury bez względu na wiek, mogą z niej skorzystać aż do czasu osiągnięcia po-wszechnego wieku emerytalnego, który – przypomnijmy – w przypadku mężczyzn wynosi obecnie 65 lat dla mężczyzn i 60 lat dla kobiet.

Analizowana nowelizacja ustawy o emeryturach i rentach z FUS zawiera jednak przepis szczególny, dotyczący właśnie tych nauczycieli, którzy znaleźli się w kręgu obecnie uprawnionych do emerytury powszechnej, a jednocześnie już wcześniej mieli prawo do emerytury nauczycielskiej. Chodzi o art. 21 z.u.e.r., zgodnie z którym nauczyciele, którzy spełnili warunki określone w art. 88 ust. 2a KN oraz:
- przed dniem wejścia w życie nowelizacji, tj. 1.10.2017 r., osiągnęli wiek wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn, ale nie osiągnęli jeszcze wieku, który dotychczas był powszechnym wiekiem emerytalnym (docelowo 67 lat), albo
-  od dnia wejścia w życie nowelizacji do 31.08.2018 r. osiągną wiek wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn
mogą skorzystać z tego uprawnienia po uprzednim rozwiązaniu na swój wniosek stosunku pracy albo rozwiązaniu bądź wyga-śnięciu stosunku pracy w okolicznościach określonych w art. 20 ust. 1, 5c i 7 KN oraz po zgłoszeniu wniosku o emeryturę do 31.08.2018 r.

Okoliczności opisane w przywołanych regulacjach Karty obejmują:
–    rozwiązanie z nauczycielem stosunku pracy z powodu zmian organizacyjnych lub likwidacji szkoły,
–    rozwiązanie stosunku pracy z upływem sześciomiesięcznego okresu przebywania w stanie nieczynnym,
–    rozwiązanie stosunku pracy w przypadku odmowy podjęcia pracy przez nauczyciela pozostającego w stanie nieczynnym.